آنژیوگرافی قلب از طریق شریان پا چگونه انجام می شود؟

در بین خدمات مربوط به بیماری های قلبی، آنژیوگرافی قلب یک نوع تصویربرداری است که ممکن است در حین انجام کاتتراسیون قلبی، با استفاده از یک دستگاه اشعه ایکس مخصوص انجام شود؛ یا به‌صورت غیرتهاجمی و به‌صورت یک آزمایش تصویربرداری ساده با دستگاه سی‌تی‌اسکن انجام شود. در این بین آنژیوگرافی قلب از طریق شریان پا، نوعی تصویربرداری است که در طی آن پزشک از یک کاتتر برای بررسی سلامت عروق خونی قلب، میزان گرفتگی آن‌ها و برطرف‌کردن این گرفتگی، تحت تصویربرداری اشعه ایکس استفاده می‌کند. در این مقاله از دکتر محمد ریاستی، یکی از برجسته ترین های متخصصص قلب تهران به بررسی آنژوگرافی قلب از طریق شریان پا می پردازیم.

آنژیوگرافی قلب چیست؟

آنژیوگرافی قلب یک روش تصویربرداری است که برای بررسی عروق خونی قلب و جریان خون قلب و عروق آن انجام می‌شود و محل دقیق تنگ‌شدگی یا گرفتی رگ‌ها قلب را نشان می‌دهد. در مواردی که بیمار علائم بیماری‌های قلبی مثل درد قفسه سینه، گردن یا شانه داشته باشد، قلب او دچار نقص مادرزادی باشد یا نتیجه تست‌های دیگر از جمله تست ورزش او غیرطبیعی باشد، پزشک انجام آنژیوگرافی را به بیمار توصیه می‌کند.

 انواع روش های آنژیوگرافی قلب

روش های آنژیوگرافی قلب به دو صورت تهاجمی و غیر تهاجمی انجام شود که در ادامه به بررسی دقیق تر از هر کدام می پردازیم.

• عمل آنژیوگرافی: به روش سنتی دقیق ترین روش برای دیدن عروق قلب میباشد.  تصویربرداری از عروق خونی که طی آن پزشک با تزریق ماده ی حاجب را وارد عروق قلب می‌کند و به طور هم زمان، تصویر زنده عروق و کاتتر را بررسی می‌کند که به این روش آنژیوگرافی قلب گفته می‌شود. در طی آنژیوگرافی قلب، ماده‌ای به نام ماده حاجب یا کنتراست به بیمار تزریق می‌شود و سپس از قفسه سینه بیمار تصویربرداری می‌شود. آنژیوگرافی تصویر دقیقی از رگ‌های قلب، تنگ شدن یا محل گرفتگی این رگ‌ها در اختیار پزشک قرار می‌دهد. بر اساس nhlbi.nih.gov این عمل ممکن است از طریق شریان‌های بازو، کشاله ران، بالای ران یا  گردن انجام شود.
• سی تی آنژیوگرافی قلب: سی تی آنژیوگرافی قلب یک روش تصویربرداری غیرتهاجمی است که تصویر سه‌بعدی از عروق خونی قلب در اختیار پزشک قرار می‌دهد. در این روش تصویربرداری یک ماده‌ی حاجب (کنتراست زا) به بیمار تزریق شده و با استفاده از دستگاه سی تی اسکن از قفسه سینه بیمار تصویربرداری می‌شود.

 آنژیوگرافی قلب از طریق شریان

آنژیوگرافی قلب از طریق شریان قلب فرایندی است که در طی آن محل دقیق گرفتگی عروق کرونری مشخص شده و این گرفتگی باز می‌شود. در این کار، پزشک ابتدا یک سوزنی که شبیه آنژیوکت میباشد را وارد یکی از شریان‌های دست یا پای  بیمار (رگ‌های بیمار) می‌کند. در این حالت ماده‌ی حاجب یا کنتراست زا به بیمار تزریق می‌شود و هم زمان با یک دستگاه مخصوص تصاویر X-ray از بیمار گرفته می‌شود و به‌صورت یک فیلم در یک مانیتور نمایش داده می‌شود.

ماده حاجب باعث می‌شود عروق خونی به‌صورت بافتی مجزا و با رنگی متفاوت در تصویر دیده شوند. در این حالت پزشک محل گرفتگی عروق کرونی را مشاهده کرده واگر نیاز باشد کاتتر را جهت تعبیه بالون یا استنت به آن سمت هدایت می‌کند. در ابتدای کاتتر یک بالن کوچک قرار دارد که با رسیدن کاتتر به محل گرفتگی و با بادشدن آن، گرفتگی رگ برطرف می‌شود. همچنین در بیشتر موارد در محل گرفتگی رگ، یک استنت هم قرار داده می‌شود تا از گرفتگی مجدد آن پیشگیری شود.

آنژیوگرافی قلب از طریق شریان و قراردادن استنت ممکن است با برنامه‌ریزی قبلی و برای بهبود خون‌رسانی به عضلات قلب انجام شود یا ممکن است به‌عنوان یک درمان اورژانسی بعد از سکته قلبی انجام شود.

 چه زمانی آنژیوگرافی قلب از طریق شریان پا انجام می شود؟

انجام آنژیوگرافی قلب از طریق شریان پا، به تشخیص پزشک و بر اساس شرایط بیمار انجام می‌شود؛ اما شرایطی که در آن‌ها کاتتر از طریق شریان پا وارد بدن می‌شود عبارت‌اند از:

• آنژیوگرافی عروق کرونری: در آنژیوگرافی عروق کرونری قلب، سلامت رگ‌های قلب و گرفتگی آن‌ها بررسی می‌شود. پزشک ممکن است  این کار را از طریق رگ‌های بازو، کشاله ران، بالای ران یا حتی گردن، انجام دهد.
• آنژیوپلاستی با یا بدون استنت: در صورت مشاهده گرفتگی یا تنگ شدن عروق خونی، پزشک از کاتتری استفاده می‌کند که در ابتدای آن یک بالن کوچک قرار دارد. با باد شدن این بالن، گرفتگی رگ برطرف می‌شود. به این روش درمانی، آنژیوپلاستی گفته می‌شود. درصورتی که پزشک تشخیص دهد آن ناحیه از رگ ممکن است دوباره دچار گرفتی شود، ممکن است یک اسنت کوچک (فنر قلب) هم در رگ قرار دهد.
• کاتتریزاسیون قلب راست: کاتتریزاسیون سمت راست قلب برای اندازه‌گیری فشار و جریان خون بطن راست و دهلیز راست انجام می‌شود. در این کار، کاتتر اغلب از طریق سیاهرگ گردن یا ران پا وارد می‌شود. برای کاتتریزاسیون سمت راست قلب از کاتتر خاصی استفاده می‌شود که یک سنسور مخصوص در انتهای آن قرار دارد.
• بیوپسی قلب: بنا به صلاح دید پزشک، برای تشخیص بهتر بیماری، گاهی لازم است از بافت قلب نمونه‌برداری شود. در بیوپسی قلب از کاتتر خاصی استفاده می‌شود که تکه‌ کوچکی از بافت را جدا کرده و آن را داخل خود نگه می‌دارد. این کاتتر را معمولاً از رگ گردن و در موارد نادر از رگ کشاله ران وارد بدن می‌کنند.
• انسداد رگ‌های پایین‌تنه: اگر به دلیل رسوب کلسترول، رگ‌های خونی پایین‌تنه بیمار دچار گرفتگی شده باشد و خون‌رسانی به پای بیمار دچار اختلال شده باشد، پزشک ممکن است برای عروق پا، آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی انجام دهد.
• Fractional Flow Reserve یا FFR: FFR یکی از تکنیک‌هایی است که در طول آنژیوگرافی و برای ارزیابی اختلاف فشارخون ایجاد شده به دلیل گرفتگی عروق و اختلال در اکسیژن‌رسانی به ماهیچه‌های قلب انجام می‌شود. FFR در طول انجام آنژیوگرافی، با استفاده از یک کاتتر مخصوص و تحت تصویربرداری اشعه ایکس انجام می‌شود. نتیجه‌ FFR برای تصمیم‌گیری جهت انجام آنژیوپلاستی یا عدم انجام آن استفاده می‌شود.
• درمان نواقص مادرزادی قلب: از آنژیوگرافی قلب از طریق شریان ممکن است برای درمان نواقص مادرزادی قلب مثل بستن سوراخ بین دو دهلیز استفاده کرد.
• تعویض دریچه قلب: پزشکان ممکن است از عمل آنژیوگرافی قلب برای برداشتن دریچه قلب آسیب‌دیده و تعویض آن با دریچه مصنوعی قلب استفاده کنند.

آمادگی‌های لازم قبل از آنژیوگرافی از طریق شریان

• توضیحات مربوط به رژیم غذایی قبل از آنژیو به شما گفته خواهد شد.
• درصورتی‌که به دارو یا ماده‌ خاصی حساسیت دارید، به پزشک و پرستار این موضوع را اطلاع دهید.
• زیورآلات خود را دربیاورید.
• تمامی داروهایی که مصرف می‌کنید، به‌خصوص مصرف داروهای ضدانعقاد خون را به پزشک خود اطلاع دهید.
• قبل از آنژیو پزشک برای شما آزمایش‌های خاصی را تجویز می‌کند که باید آن‌ها را انجام دهید.
• بلافاصله قبل از آنژیو، پزشکان الکترودهایی را به بدن شما می‌چسبانند تا ضربان قلب و فشارخون شما را در طول آنژیو کنترل کنند.

مراقبت‌های لازم بعد از آنژیوگرافی قلب از طریق شریان پا چیست؟

• بعد از عمل، معمولاً بیمار چند ساعت در اتاق ریکاوری می‌ماند تا پزشکان از سلامت او اطمینان حاصل کنند. سپس بیمار به بخش مراقبت‌های ویژه و در نهایت به بخش منتقل می‌شود. تعداد روزهای ماندن بیمار در بیمارستان به شرایط بیمار بستگی دارد و توسط پزشک متخصص تعیین می‌شود.
• بعد از آنژیوگرافی از طریق شریان پا، بیمار باید حداقل 2 تا 6 ساعت در حالت خوابیده بماند. در این مدت بهتر است بیمار پای خود را تکان ندهد و آن را خم نکند تا محل ورود کاتتر خونریزی نکند و بخیه آن باز نشود.
• تا زمانی که به بیمار گفته نشده است، بیمار نباید از جای خود بلند شود یا بنشیند.
• محل ورود کاتتر به پای بیمار پانسمان شده و پانسمان آن به طور مرتب تعویض می‌شود ؛ اما اگر بیمار حس می‌کند زخم خونریزی دارد (احساس خیس شدن پانسمان و گرم‌شدن محل زخم)، یا انگشتان پای بیمار سوزن سوزن می‌شود، باید به پزشک و پرستار اطلاع دهید.
• بعد از عمل بیمار باید مایعات زیادی بنوشد و داروهای خود را به‌موقع مصرف کند.

آنژیوگرافی قلب چه خطراتی دارد؟

بعدازانجام آنژیوگرافی، کمتر از یک درصد بیماران دچار عوارض می‌شوند. قبل از آنژیو، پزشک یا دستیار او درمورد این عوارض با شما صحبت می‌کند. عوارض آنژیوگرافی از طریق شریان پا عبارت‌اند از:

•  آلرژی به دارو یا ماده حاجب
• تپش قلب
• فشارخون پایین
• خونریزی در محل ورود کاتترکه قابل کنترل است.
• احساس درد در قفسه سینه که البته آنژیوگرافی قلب یکی از دلایل درد قفسه سینه می باشد.
• نارسایی کلیه
• واکنش پوستی و خارش

 جمع بندی

آنژیوگرافی قلب از طریق شریان پا یک روش تشخیصی است که به پزشک این امکان را می‌دهد که میزان تنگ شدن یا گرفتگی رگ‌های قلب را بادقت زیادی بررسی کند. در حین این عمل جراحی، ممکن است برخی اقدامات درمانی مثل بالن زدن رگ یا استنت‌گذاری نیز انجام شود تا پزشک از سلامت بیمار و بهبود خون‌رسانی به ماهیچه‌های قلب او اطمینان حاصل کند.

کلینیک تخصصی قلب و عروق دکتر ریاستی

 سوالات متداول

آنژیوگرافی قلب از طریق رگ‌های پا چقدر طول می‌کشد؟

آنژیوپلاستی قلب به‌تنهایی حدود 30 دقیقه زمان می‌برد اما مراحل آماده کردن بیمار برای عمل و اقدامات لازم بعد از آن ممکن است بین 5 تا 10 ساعت یا بیشتر به این مدت اضافه کند.

آنژیوگرافی قلب از طریق شریان پا و آنژیوگرافی عروق پا چه تفاوتی دارند؟

آنژیوگرافی قلب از طریق شریان پا برای بررسی شرایط رگ‌های قلب و بهبود خون‌رسانی به ماهیچه‌های قلب انجام می‌شود درحالی‌که آنژیوگرافی عروق پا برای بهبود خون‌رسانی به پا و اندام‌های تحتانی انجام می‌شود.