نوار قلب جنین یا همان الکتروکاردیوگرافی جنین (ECG)، نوعی تست شبیه به نوار قلب است که از امواج صوتی (سونوگرافی) برای ارزیابی مشکلات قلب جنین و تپش قلب در بارداری و ضربان قلب جنین استفاده می‌کند. این تست، در حالی که جنین هنوز در رحم مادر و اغلب در سه ماهه دوم بارداری است، انجام می‌شود. از آنجایی که همه خانم‌های باردار نیازی به انجام اکوکاردیوگرافی جنین ندارند، ما در این مقاله، قصد داریم دلایل انجام تست نوار قلب از جنین را بررسی کنیم.
نوار قلب جنین برای چیست؟
نوار قلب جنین که الگوی ضربان قلب جنین را اندازه‌گیری می‌کند؛ معمولاً در سه ماهه دوم بین هفته‌های 18 تا 24 بارداری برای تشخیص مشکلات قلبی نوزاد قبل از تولد و همچنین تشخیص خطر سقط جنین و زایمان زودرس انجام می‌شود. این تست نسبت به سونوگرافی معمول بارداری، تصویر دقیق‌تری از ضربان قلب جنین ارائه می‌دهد.
در این معاینه از امواج صوتی اولتراسوند و با کمک یک پروب برای تشخیص ساختار قلب جنین استفاده می‌شود تا با تجزیه و تحلیل این امواج صوتی، یک الکتروکاردیوگرام از قلب جنین ایجاد شود. این تصویر، اطلاعاتی در مورد چگونگی شکل‌گیری قلب جنین و اینکه آیا به درستی کار می‌کند یا خیر ارائه می‌دهد. در صورت تصویربرداری با اکوکاردیوگرافی پزشک قادر می شود تا بتواند جریان خون در قلب جنین را بررسی کند تا هرگونه وجود مشکل در جریان خون یا ضربان قلب جنین را تشخیص دهد.
نوار قلب جنین چگونه انجام می‌شود؟
انجام نوار قلب برای جنین اگر مشابه سونوگرافی بارداری از طریق سطح شکم مادر انجام شود، اکوکاردیوگرافی ابدومینال یا از طریق شکم نامیده می‌شود؛ اما اگر از طریق واژن انجام شود، اکوکاردیوگرافی ترانس واژینال نامیده می‌شود.
در اکوکاردیوگرافی از روی شکم، پزشک متخصص، بر روی شکم مادر مقداری ژل می‌زند و با پروب دستگاه ، امواج صوتی را به بدن مادر می تاباند؛ تا تصویری از قسمت‌های مختلف قلب جنین بر روی مانیتور ایجاد شود.
در اکوکاردیوگرافی ترانس واژینال که معمولاً در اوایل بارداری انجام می‌شود، یک پروب بسیار باریک و کوچک از طریق واژن وارد بدن مادر می‌شود و تصویری واضح‌تر از قلب جنین نسبت به روش اکوکاردیوگرافی شکم ارائه می‌دهد.
به طور کلی، انجام این تست معمولاً بین 30 دقیقه تا دو ساعت به طول می‌انجامد و برخلاف سونوگرافی، مادر نیاز به آمادگی‌های قبلی برای انجام تست نخواهد داشت.
مهم‌ترین دلایل انجام تست نوار قلب جنین
انجام اکوکاردیوگرافی جنین، اغلب زمانی که مادر احساس می‌کند جنین داخل رحمش تکان نمی‌خورد یا در صورتی که ضربان قلب غیر طبیعی در جنین تشخیص داده شود؛ توسط پزشک متخصص زنان به مادر پیشنهاد می‌شود. همچنین انجام این تست در موارد زیر نیز توصیه می‌شود:
1. بارداری پرخطر
انقباضات شدید رحمی در زمان بارداری باعث کاهش جریان خونرسانی به جفت می‌شود. همچنین ممکن است بند ناف در حین بارداری فشرده شود، به خصوص اگر کیسه ی آب پاره شده باشد. در این صورت، اگر پزشک تشخیص دهد که جنین در طول بارداری اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند، پیشنهاد انجام تست را می‌دهد.
2. مشکلات رشد جنین
در صورتی که مادر، محدودیت رشد داخل رحمی به دلیل مشکلات مربوط به جفت، کم‌خونی، سوءتغذیه یا بیماری‌هایی مانند فشارخون بالا، دیابت پیشرفته، بیماریهای قلبی و کلیوی یا عفونت‌هایی مانند سرخجه، داشته باشد؛ جنین به واسطه آن رشد نرمالی نخواهد داشت و نمی‌تواند وزن مناسبی بر طبق هفته‌های بارداری به دست بیاورد؛ در این صورت، زمان گرفتن نوار قلب جنین برای مادر تعیین می‌شود.
3. زایمان زودرس
یک دلیل گرفتن نوار قلب از جنین می‌تواند زایمان زودرس باشد. در صورتی که پزشک متخصص، تشخیص دهد که احتمال زایمان زودرس وجود دارد، این تست به مادر پیشنهاد می‌شود تا درمان مناسب و به موقع جهت پیشگیری از زایمان زودهنگام انجام شود.
بیشتر بخوانید: تپش قلب در بارداری چیست؟ آیا خطرناک است؟
4. درد یا ناراحتی جنین
در صورتی که رفتار جنین داخل رحم به دلیل تشخیص محرک‌های بیرونی تهدید‌کننده یا آزار‌دهنده، خارج از حالت‌های طبیعی مانند خواب آرام، بیداری آرام یا فعال باشد؛ انجام تست نوار قلب از جنین پیشنهاد می‌شود.
5. کاهش ضربان قلب جنین
به طور کلی، ضربان قلب طبیعی جنین در دوران بارداری بین 110 تا 160 ضربه در دقیقه (bpm) است. اگر ضربان قلب جنین به طور مداوم کاهش یابد، این یعنی جنین به اندازه کافی اکسیژن دریافت نمی‌کند. تست نوار قلب و اکوی قلب جنین به تشخیص این مورد کمک می‌کند.
6. عدم وجود ضربان قلب جنین
گاهی اوقات، عدم وجود ضربان قلب جنین می‌تواند نشان‌دهنده سقط جنین باشد. در این شرایط بایستی وضعیت ضربان قلب جنین با انجام تست بررسی شود.
7. تغییرات در الگوی ضربان قلب جنین
ضربان قلب جنین در صورتی که در ابتدای انقباض برای مدت کوتاهی افزایش یا کاهش پیدا کند و بلافاصله بعد از انقباض به حالت عادی برگردد، نشانه خوبی است. این نشان می‌دهد که مغز جنین به خوبی کار می‌کند؛ اما در صورتی که ضربان قلب جنین برای مدت زیادی در یک وضعیت یکسان قرار بگیرد، این می‌تواند نشان‌دهنده مشکل باشد. در این شرایط با انجام اکوی قلب جنین می‌توان به الگوی ضربان قلب جنین دست پیدا کرد.
همچنین، در شرایط زیر نیز ممکن است مادر به انجام تست نوار قلب از جنین نیاز داشته باشد:
- مادر دارای سابقه خانوادگی بیماری قلبی باشد.
- نوزاد قبلی مادر با بیماری قلبی به دنیا آمده باشد.
- مادر در دوران بارداری خود از مواد مخدر یا الکل استفاده کرده باشد.
- مادر در دوران بارداری خود، داروهای خاصی را مصرف کرده باشد که ممکن است باعث ناهنجاری قلبی در جنین شود.
- مادر به بیماری خاصی مانند سرخجه، دیابت نوع 1، لوپوس یا فنیل کتونوری مبتلا باشد.
جمع‌بندی
تست نوار قلب جنین با استفاده از امواج صوتی اولتراسوند، اطلاعاتی را در مورد سلامت قلب جنین ارائه می‌دهد. معمولاً، پزشک متخصص زنان و زایمان بنا به دلایلی که در این مقاله بررسی کردیم، نوار قلب و یا اکوی قلب جنین را به مادران توصیه می‌کند. دکتر ریاستی بهترین متخصص قلب تهران، با انجام تست، علاوه بر پی بردن به مشکلات قلب جنین و تشخیص مواردی مانند خطر سقط جنین و زایمان زوردرس، حمایت‌ها و مشاوره‌هایی را در جهت تسهیل دوران بارداری به مادران ارائه می‌کند.
منابع: medlineplus.gov
کلینیک تخصصی قلب و عروق دکتر ریاستی
سوالات متداول
- هدف از نوار قلب جنین چیست؟
اکوکاردیوگرافی جنین برای ارزیابی ساختار و عملکرد قلب جنین و همچنین تشخیص هر گونه نقایص مادرزادی قلبی انجام می‌شود. - آیا انجام تست نوار قلب برای جنین خطر دارد؟
اکو قلب جنین، یک روش غیر تهاجمی است و به دلیل این که در آن از امواج اولتراسوند و بدون تشعشع استفاده می‌شود، هیچ خطری برای جنین و مادر ندارد.
بدون دیدگاه